حریر

پارچه​های پرطرفدار و شگردهای پارچه​فروشان

با فرا رسیدن سال جدید و عید نوروز، فصل خرید و فروش پارچه هم سخت رونق می‌گیرد. اگر به برخی پارچه‌فروشی‌های معروف سری بزنید جای سوزن انداختن هم نیست.

بخش عمده مشتریان بازار رنگارنگ پارچه را خانم ها تشکیل می دهند، حتی می توان گفت بازار پارچه، بازاری یکسره زنانه است. خانم ها اگرچه در طول ماه های دیگر سال هم از سر زدن به پارچه فروشی ها ـ دست کم در حد ویترین دیدن ـ غافل نمی شوند، اما با رسیدن سال نو تصمیم های تازه تر و جدی تری در این باره می گیرند. تصمیم هایی که البته بر دوش مردان بیگناه خانواده سنگینی خواهدکرد! بانوان علاوه بر این که، برای تغییر پرده، ملحفه و... نیز در بازار پارچه حاضر می شوند، اما هدف مهم تر و اولویت دارتری را دنبال می کنند و آن تهیه پارچه برای لباس عید است.

علاقه بانوان از آنجا به خرید پارچه جلب می شود که این روزها بسیاری از آنها معتقدند لباس های آماده یا بسیار گران قیمت است یا سایز، رنگ و طرح آنها مطابق انتخاب آنها نیست و جنس خوبی ندارند. از این رو ترجیح می دهند زحمت خرید پارچه و سر زدن چند باره به خیاطی را متحمل شوند و در نهایت لباسی را بر تن کنند که اندازه آنها بوده و مطابق طرح و سلیقه آنها آماده شده باشد.

مراکز فروش پارچه های زنانه

اگرچه برخی بازارها و پاساژها همه نوع پارچه را ارائه می دهند، اما برخی ها نیز تنها نوع خاصی از پارچه را می فروشند. با این حال چند بورس فروش پارچه در تهران وجود دارد که معروف ترین آنها راسته عمده فروشان پارچه در انتهای بازار تهران و در سرایی به نام امیرکبیر است. البته این بازار برای کسانی که خرید عمده دارند بسیار مناسب بوده و ممکن است با نزدیک شدن عید قیمت پارچه های آن به نصف هم برسد، اما در این میان خیابان های مولوی، زرتشت، محله عبدل آباد، پاساژ میری تجریش و خیابان گاندی از جمله مهم ترین بازارهای فروش خرده پارچه هستند که در میان بانوان طرفداران بسیار دارند. در میان بورس های پارچه فروشی، بازار مولوی از جامعیت بیشتری برخوردار است و هر پارچه ای در آن یافت می شود. تنوع پارچه ها در این بازار تقریبا هر نوع سلیقه ای را راضی می کند؛ از پارچه های دانتل و گیپور گرفته تا انواع مجلسی، چادری و...

اما خانم هایی که بیشتر به دنبال لباس مجلسی و پارچه های نفیس و کت و دامنی ، بیشتر راهی خیابان زرتشت می شوند. برخی پارچه های این خیابان واقعا زیباست، اما در عوض قیمت آنها هم نسبت به دیگر نقاط بالاتر است. بزازان این خیابان با سلیقه خاصی مانکن هایی را پشت ویترین گذاشته اند و پارچه ها را مدل داده و به تن آنها کرده اند تا به مشتریان خود نشان دهنده که هر پارچه برای چه مدل لباسی مناسب است. برخی خانم هایی که دنبال گونه ای دیگر از پارچه های با کیفیت هستند به خیابان گاندی سر می زنند. اما بازار تجریش در بازارهای فروش پارچه زنانه برای خودش جایگاه ویژه ای دارد. خرید پارچه از این بازار هم فال است و هم تماشا و می توان خریدهای دیگر را همراه با خرید پارچه از این بازار انجام داد. پارچه های این بازار متنوع هستند و قیمت های آنها تقریبا مناسب است. کوچه برلن نیز یکی از مراکز فروش پارچه های لباسی است که در این مکان می توان انواع پارچه لباسی، مجلسی و چادری زنانه را نیز یافت، اما تنوع مراکز خرید قبلی را ندارد.

گرچه در بازار عبدل آباد هم می شود علاوه بر پارچه های متقال، ملحفه ای و پرده ای پارچه های مجلسی هم یافت، اما به خانم ها توصیه می کنیم در این بازار نباید خیلی دنبال پارچه های مجلسی، زیبا یا رنگارنگ بود.

قیمت پارچه های پرطرفدار

پارچه های متنوعی برای لباس زنانه به کار می رود. اما با پایان سال بیشتر پارچه های لباسی، مانتویی، کت و دامنی و مجلسی طرفداران بیشتری پیدا می کنند.

متوسط قیمت پارچه های کت و دامنی بین متری 18 تا 28 هزار تومان و در برخی انواع دیگر بین متری 30 تا 70 هزار تومان است، پارچه های مانتویی نیز بین متری 8 تا 20 هزار تومان قیمت می خورد. همچنین حریر معمولی طرح دار متری 16 هزارتومان و جنس خوب آن بین متری 20 تا 25 هزار تومان است. ابریشم خام معمولی متری 60 تا 70 هزار تومان و ابریشم طرح دار متری 100هزار تومان است.

بهای ساتن معمولی متری 12 تا 35 هزار تومان، ساتن سیلک متری 25 هزار تومان، کرپ مرغوب متری 30 تا 40 هزار تومان، کرپ معمولی متری 16 تا 20 هزار تومان و کرپ کش متری 13 هزار تومان است. همچنین کرپ کنزو متری 18 هزار تومان و مخمل لباسی متری 13 هزار و 500 تومان به فروش می رود.

قیمت تافته متری 18 تا 20 هزار تومان و قیمت تافته برای آستری متری 3 تا 5 هزار تومان است. ریون کریستال متری 10 هزار تومان و پلنگی مجلسی متری 6 هزار تومان به فروش می رسد. آستری برای پالتو متری 10 هزار تومان و آستری معمولی متری 5 تا 7 هزار تومان است. همچنین قیمت فوتر معمولی متری 15 تا 18 هزار تومان و فوتر خوب بین 30 تا 35هزار تومان است.

پارچه های کت و دامنی نخی ترک نیز از متری 30 هزار تومان شروع شده وبهای پارچه پشم ترک متری 60 هزار تومان است که بسته به جنس آن افزایش قیمت می یابد.

لباس های مجلسی

فارغ از شب عید بسیاری از خانم ها برای تهیه لباس های مجلسی نیز راهی پارچه فروشی ها می شوند که در این میان پارچه فروشی های خیابان زرتشت و گاندی جایگاه ویژه ای دارند.

قیمت پارچه های مجلسی از 60 هزار تومان به بالا شروع می شود. این پارچه ها انواع مختلف و بسیار متنوعی دارند و اگر از مدل های سنگ کاری شده باشند قیمت های آنها بین متری 100 هزار تومان تا 400 هزار تومان در نوسان است.

البته بیشتر افراد از پارچه مابین 100 تا 120 هزار تومان در این سبک استفاده می کنند.

پارچه های چادری

به طور میانگین هر بانوی چادری ایرانی از سه نوع چادر برای پوشش در بیرون از منزل و فعالیت های روزمره، پوشش در مهمانی ها و پوشش در منزل استفاده می کند و میانگین عمر استفاده از یک چادر یک سال است.

چادر ها مدل های مختلف دارد و از مدل ملی گرفته تا لبنانی، شالدار، دانشجویی، عربی و ساده هر کدام مشتری های خاص خود را دارد. هر چه رنگ پارچه چادری مشکی تر و مواد به کار رفته در ساخت آن طبیعی تر باشد، قیمت آن نیز گران تر می شود. همچنین گلدار بودن یا ساده بودن چادرها یکی دیگر از ملاک های نرخ گذاری آنهاست. چادرهای مشکی گلدار گران تر از چادرهای ساده هستند.

اما چادر مشکی ساده پرمصرف ترین نوع چادر است که معمولا در خارج از کشور تولید می شود و قیمت یک قواره از انواع چادر مشکی (ساده) 40 هزار تومان، حریر کره از 60 تا 80 هزار تومان، حریر ژاپن 160 هزار تومان، کرپ ناز ژاپن 180 هزار تومان، الگانس خامه دوزی ژاپن از 180 تا 600 هزار تومان و میتسوبیشی ژاپن از 250 تا 600 هزار تومان است. همچنین چادر مشکی طرح دار الگانس ژاپن (قواره ای) 45 هزار تومان است. چادر نمازی نیز بیشتر مصرف خانگی دارد و از پارچه های وال یا تترون در تهیه آن استفاده می شود که قیمت های متفاوتی دارند. این پارچه ها از متری 2 تا 3 هزار تومان گرفته تا حدود قواره ای 13 هزار تومان هم نوسان دارند.

شگردهای پارچه فروشان

ممکن است با فرا رسیدن شب عید و زیاد شدن مشتریان، گاه بزازان ترفندهایی را برای فروش بیشتر پارچه استفاده کنند که خریداران باید به آن توجه کنند. برخی از مغازه ها در فصل خرید عید حراج می کنند، اما پارچه ها را به صورت قواره می فروشند با این حال قیمت پارچه را برای یک متر عنوان می کنند و مشتریان تازه هنگام حساب کردن متوجه تفاوت قیمت می شوند که کار از کار گذشته و پارچه بریده شده است. همچنین چند فوت کوزه گری مهم را هنگام خرید پارچه در نظر داشته باشید؛

ـ ابتدا تکه ای از پارچه را در دستانتان مشت کنید تا مطمئن شوید پارچه خیلی زود چروک نمی شود و اگر پارچه در دستان شما خیلی زود چروک شد از خرید این پارچه منصرف شوید.

ـ در نظر داشته باشید اگر پارچه سفید و مرطوبی را روی پارچه تیره کشیدید و پارچه سفید خیلی زود رنگ گرفت این پارچه بعد از شست و شو رنگ زیادی از دست خواهد داد. همچنین با دست، پارچه را از دو جهت (تار و پود) بکشید تا از استحکام پارچه اطمینان حاصل کنید.

ـ توجه داشته باشید پارچه های مخمل و ابریشم اگر به صورت تا شده در کمد یا چمدان نگهداری شوند، خط می اندازند که جلوه و بافت پارچه را از بین می برد، بنابراین این پارچه ها را دور یک استوانه بپیچید و تا نکنید.

ـ دقت کنید مانتو، چادر و شلوارهای مشکی، گرد و غبار محیط را به خود جذب می کنند. مواد نرم کننده و ضدالکتریسیته زیادی به بازار آمده است که برای برطرف کردن این مشکل استفاده می شود. بااین حال توصیه می شود هنگام استفاده از مواد پاک کننده، کمتر از مقدار مواد توصیه شده در دستورالعمل کارخانه مصرف کنید یا آبکشی را بهتر انجام دهید.

com.حریر.www

انقلاب صنعتی با ماشینی شدن تولیدات منسوجات آغاز شد و صنعت نساجی به دلیل ماهیت و ویژگیهای خاص خود زمینه رشد سایر صنایع را فراهم آورد. در ایران نیز این صنعت از قدمت‌ طولانی برخوردار بوده و یکی از مهم‌ترین بخش‌های اشتغال‌زا است که در سال‌های اخیر با مشکلاتی روبرو شده و توجه به‌ مشکلات این صنعت شامل:قاچاق منسوجات به داخل کشور، عدم امکان تامین مواد اولیه با کیفیت مطلوب و با قیمت ارزان، افزایش قیمت تمام شده محصولات نساجی به دلیل پایین آمدن‌ 2Lبهره‌وری و عواملی همچون بالا بودن نرخ بهره بانکی،تورم‌ بالای سالانه،به هم خوردن تعادل عرضه و تقاضا با عنایت به‌ پایین آمدن قدرت خرید مردم و بیمه نبودن نرخ ارز مورد نیاز صنایع،مستهلک بودن ماشین‌آلات تولید در تعدادی از واحدهای‌ تولیدی و...می‌باشد،سپس اقدامات صورت گرفته توسط کشورهای پیشرو در این صنعت آورده شده است که شامل‌ کاهش هزینه‌های تولیدی و ضایعات از طریق اتوماسیون‌ پیشرفته به منظور رقابتی کردن کالاهایشان از لحاظ قیمت، بهبود کیفیت و ارائه طرح‌ها و مدل‌های جدید و مشتری پسند، تحقیقات وسیع برای دستیابی به نظرات،خواسته‌ها و علایق‌ واقعی مصرف‌کنندگان در بازراهای داخلی و ...در نهایت نیز پیشنهاداتی ارائه شده است.

com.حریر.www

منسوجات براساس منشأ، به دو دسته بزرگ طبیعی و مصنوعی قابل تقسیم است كه هركدام به زیر شاخه‏های دیگری تقسیم می‏شود.  آشنایی با پارچه و لباس فرآیند شستشو منسوجات طبیعی الیاف کتانی الیاف پنبه ‏ای شم ابریشم ریون

منسوجات طبیعی

	الیاف کتانی: جزء قدیمیترین منسوجات شناخته شده است وزمان پیدایش آن به بیش از 5000 سال قبل از میلاد برمی‏گردد.پارچه حاصل
	از این الیاف درگذشته بعنوان پوشش تدفین فراعنه مصری بكار می‏رفته است. بزرگترین تولیدكننده‏های آن روسیه، لهستان، آلمان، بلژیك و
	فرانسه و بزرگترین صادركننده‏های آن ایرلند شمالی و بلژیك است.
	الیاف پنبه ‏ای: پیدایش آن به 3000 تا 5000 سال قبل از میلاد و بیشتر در مصر باستان، برمی‏گردد. اختراع اولین ماشین پنبه ‏پاك‏كنی در
	1793 انقلاب عظیمی در زمینه استفاده از آن به‏‏وجود آورد. باتوسعه ماشین های بافندگی در سال 1884 بهبود قابل توجهی در منسوجات
	سال پنبه ای به وجود آمد. تولید كننده های اصلی آن ایالات متحده، روسیه، چین و هند و تولید كننده های فرعی پاكستان، برزیل، تركیه،
	مصر، مكزیك و سوئد است.
	شم: پیدایش آن به 3000 سال قبل از میلاد برمی گردد.منبع تولید آن شامل بیش از 40 نوع گوسفند می باشد كه بیش از 200 نوع پشم
	در درجه های متفاوت تولید می كنند. تولید كننده های عمده آن استرالیا، نیوزلند، چین، آفریقای جنوبی و آرژانتین است.
	ابریشم:این ماده ظاهرا 2600سال قبل از میلاد، اولین بار توسط یك شاهزاده چینی كشف شد. ابریشم از دو تار طولانی بهم چسبیده
	تشكیل شده كه پیله كرم ابریشم را می‏سازد. كشت ابریشم از سال 1725 قبل از میلاد، تحت حمایت همسر امپراطور چین آغاز شد.درحال
	حاضر بزرگترین تولید كننده و صادركننده ابریشم، ژاپن است.

 الیاف مصنوعی

	ریون: جزء اولین الیاف مصنوعی است كه اولین بار درسال 1910 در ایالات متحده ساخته شد.
	استات: اولین تولید تجاری این الیاف در سال 1924 در ایالات متحده به انجام رسید.
	نایلون: اولین تولید تجاری آن در سال 1939 در ایالات متحده بود. این نوع در حال حاضر پرمصرف‏ترین الیاف مصنوعی را تشكیل می‏دهد.
	اسپاندكس: اولین تولید تجاری آن در سال 1959 در ایالات متحده انجام شد. این الیاف از نوع الیاف كشسان بوده كه تا صد درصد كش آمده
	و مجددا جمع می‏شود.
	پلی‏الفین/پلی‏پروپیلن: اولین تولید تجاری در سال 1961در ایالات متحده به انجام رسید. این پلی‏الفین اولین و تنها جایزه نوبل جهانی در این زمینه
	را كسب نموده است.
	میكروفیبرها: اولین تولید تجاری آنها در سال 1989 در ایالات متحده بود . امروزه گستره وسیعی از میكروفیبرها اعم از پلی‏استر، نایلون،
	آكریلیك، ... تولید می‏شود. میكرو فیبرها 100 بار نازك‏تر از موی انسان هستند.
	لیوسل: اولین تولید تجاری این الیاف در سال 1993 در ایالات متحده انجام شد. لیوسل از خمیر چوبی كه درخت آن برای این منظور پرورش
	داده می‏شود به دست می‏آید.   com.حریر.www

پارچه‌های شناخته شده در بازار سنتی ایران

• چیت (= پارچهٔ پنبه‌ای و نقش داری که بیشتر مزین به نقش گل‌های کوچک و بزرگ بود)
• چلوار (= پارچهٔ پنبه‌ای سفید و آهار دار و بسیار پر مصرفی که از آن پیراهن و زیرجامه و ملحفه و روبالشی تهیه می‌کردند)
• کرباس (= کرباس یا کرپاس، پارچهٔ پنبه‌ای سفید و درشت بافت که غالباً زنان و مردان روستایی از آن جامه می‌ساختند و برای کفن نیز به کار می‌رفت)
• متقال (= پارچهٔ پنبه‌ای سفید شبیه به کرباس اما از آن لطیف تر)
• کتان (= پارچه‌ای که از الیاف ساقهٔ کتان ساخته می‌شود. کتان گیاه علفی یکساله‌ای است دارای برگ‌های سبز مات و ساقهٔ متشکل از الیاف نرم و بلند. از این الیاف نخ کتانی هم به دست می‌آورند)
• مخمل (= پارچه‌ای نخی یا ابریشمی که یک روی آن صاف و روی دیگر دارای پرزهای لطیف و نزدیک به هم و به یک سو خوابیده‌است)
• حریر (= پارچهٔ ابریشمی نازک) وال، تور، فاستونی
• ململ (= نوعی پارچهٔ نخی لطیف و نازک و سفید)
• ماهوت (= پارچه‌ای ضخیم تمام پشم، نرم، کمی براق، با سطح پرز دار)
• کریشه (پارچهٔ سبک نخی دارای گل‌های برجسته)
• کلوکه (= پارچهٔ نخی که بیشتر برای چادر مشکی بکار می‌رفت)
• کرپدوشین (= یا کربدوشین پارچه‌ای از خانوادهٔ کرپ که از ابریشم خام بافته می‌شد)
• آغبانو (= پارچه‌ای نازک و پنبه‌ای که بیشتر برای چارقد و چادر به مصرف می‌رسید)
• گاواردین (= نوعی پارچهٔ معتبر و مرغوب انگلیسی که بیشتر به مصرف کت و شلوار مردانه می‌رسد)
• دبیت (= پارچه‌ای نخی که بیشتر آستر لباس و رویهٔ لحاف می‌شد و نوع علی اکبری آن از همه مرغوب تر بود.حاج علی اکبر شخصی بود که دبیت را به کارخانه‌های دبیت بافی لندن سفارش می‌داد)
• مخمل‌های کاشان
• زربفت‌های کاشان (= پارچه‌های زربفتی که در کاشان بافته می‌شود)
• زربفت‌های یزد (= زربفت‌هایی که به دست زنان زردشتی یزد بافته می‌شد)
• بورسا (= بروسا یکی از بنادر معروف ترکیه‌است که محصولات ابریشمی آن شهرت جهانی داشت)
• شال‌های کشمیر (= این شال‌ها را به تقلید از شال‌های کشمیر با پشم شتر در کرمان می‌بافتند)
• پارچه‌های زری دوزی شدهٔ اصفهان
• قدک نخی قزوین
• عبای لار.
• شیرشکری
• بادیس

com.حریر.www

پیشینهٔ بافت پارچه در ایران

کاوش‌ها و پژوهش‌های دانشمندان و پژوهشگران در صد سالهٔ اخیر نشان داده است که ایرانیان از پیشتازانی بوده‌اند که به کار بافندگی پارچه پرداخته‌اند. حتا ساکنین ایران باستان در دورهٔ دوم سنگ (یا به اصطلاح عصر حجر میانین) با فن پارچه‌بافی آشنا بوده‌اند. برای اثبات این واقعیت، بهترین گواه؛ سفال‌ها، نگین‌ها و مهره‌هایی‌اند که بیش از هشت هزار سال قبل از میلاد در ژرفای خاک‌های این مرز و بوم جا گرفته‌اند. پروفسور کارلتون کن که برای ادارهٔ کل باستان‌شناسی کار می‌کرد، ضمن کاوش‌هایی در سال‌های ۱۳۲۸ تا ۱۳۲۹ (1949 تا 1950) در غاری موسوم به غار کمربند در نزدیکی دریای خزر، پارچه‌هایی به دست آورد که ثابت می‌کند اقوام ایرانی از همان آغاز غارنشینی، پشم گوسفند و بز را به‌صورت پارچه می‌بافتند. آزمایش‌هایی که با کربن ۱۴ بر روی پارچه‌ها انجام گرفت، نشان داد که قدمتشان به ۶۵۰۰ سال قبل از میلاد می‌رسد.

لنگرها و دوک‌هایی که طی سی سال اخیر در حفاری‌های مختلف به‌دست آمده گواه وجود کارگاه‌های بافندگی در ایران کهن است. باستان‌شناسانی چون پروفسور گیرشمن و دکتر فیلیس اکرمن تایید می‌کنند که عمر این دوک‌ها و لنگرها، با نخستین آثار سکونت انسان در فلات ایران مطابقت کامل دارد. در دورهٔ تمدن شوش (۴۵۰۰ سال قبل از میلاد) فن پارچه‌بافی با توجه به ظرافت پارچه، راه کمال را طی کرده است؛ تیغهٔ مسینی که با سفال‌های عهد اول در شوش به‌دست آمده و اثر املاح مس بر روی پارچه‌ای که تیغه را در آن پیچیده بودند، گواه این مدعاست. هم‌اکنون قسمت‌هایی از این قطعه پارچه در موزه لوور موجود است.

از نوشته‌های گزنفون چنین برمی‌آید که، در دورهٔ مادها پارچه‌هایی زیباتر و بهتر از گذشته بافته می‌شده است. چنانکه کورش هخامنشی تحت‌تاثیر زیبایی و کمال لباس مادها قرار گرفت و نزدیکان خود را نیز برآن داشت تا مانند مادها لباس بپوشند.

نساجی ایران در دوره هخامنشی به‌ویژه در زمینهٔ بافت پارچه‌های ابریشمی، پشمی نرم و لطیف، مشهور بود و شاهان این دوره به داشتن لباس‌های زیبا و فاخر شهرت داشتند. یکی از دلایلی که برای نشان دادن پیشرفت صنعت پارچه‌بافی در زمان هخامنشیان ارائه می‌شود این است که اسکندر با آن همه تعصب یونانی‌گری، برحسب نوشته‌های هرودوت و پلوتارک از زمان ورود به ایران تا هنگام مرگش لباس‌های زربفت ایرانی بر تن می‌کرد. پلوتارک و دبودور همچنین نوشته‌اند که پارچه‌های زری که تار آن را از طلا و نقره می‌کشیدند و همچنین مخمل، پارچه‌های پشمی و پارچه‌های کتانی ایران در دورهٔ هخامنشیان بی اندازه مطلوب بود.

پس از انقراض دولت هخامنشی، مدت ۵ قرن از نظر بسیاری از صنایع و هنرها از جمله صنعت بافندگی پیشرفت چشمگیری پدید نیامد. این توقف صنعتی و هنری مولود دو عامل است. یکی نفوذ تمدن و سلیقه یونانی‌ها در دوره سلوکی‌ها که موجب امحای فرهنگ و تمدن ایران و توقف هرگونه پیشرفتی در فنون و صنایع خاص ایرانی شد. دوم روحیهٔ جنگجویی و جهانگیری پادشاهان اشکانی که هرچند افتخارات تاریخی بسیاری را سبب شد و در بعضی مواقع ناگزیر به جنگ بودند، با این همه پادشاهان این دوره را از پرداختن به این هنر، تشویق و تربیت صنعتگران و هنرمندان فارغ می‌کرد. از زمان اشکانیان یافته‌های فراوانی در دست نیست تنها اثری که از نساجی این دوره به‌دست آمده چند تکه پارچهٔ ابریشمی است که به‌همراه قطعه پارچه‌های بافته شده در چین، ضمن کشفیات ناحیهٔ لولان در منتهی‌الیه ایران خاوری امروز به دست آمده است.

به گفتهٔ اکثریت قریب به‌اتفاق پژوهشگران و مورخان، دورهٔ ساسانی یکی از درخشان‌ترین و گویاترین دوره‌ها از نظر بافندگی بوده است. مسعودی در کتاب مروج‌الذهب می‌نویسد: «نیمی از شوکت و عظمت این دوره را باید در توسعهٔ صنایع از جمله صنعت بافندگی جستجو کرد.» خوشبختانه بافته‌های این دوره به‌وفور در موزه‌ها و کلیساهای غربیان حفظ شده است. دکتر محمد حسن زکی در کتاب صنایع ایران بعد از اسلام درباره بافته‌های این دوره می‌گوید: «در این دوره، بافندگی ایران به اوج عظمت، ترقی و رونق خود رسید.»

در دورهٔ اسلامی به سبب درگیری عمومی ایرانیان با اعراب و چند پارگی حکومت‌ها در دوره‌های مختلف، صنعت بافندگی از درخشندگی و پیشرفت افتاده بود و در بسیاری از دوره‌ها صنعت پارچه‌بافی چنان سیر نزولی می‌پیمود که گمان نمی‌رفت دیگر هرگز شکوفا شود. مهاجمان هم دلِ خوشی از تمدن و فرهنگ ایرانی نداشتند، با این همه صنعت پارچه‌بافی با ایستادگی هرچه تمام‌تر، بار دیگر خود را نمایان ساخت. هنرمندان این پیشهٔ ظریف با وجود آنکه بسیاری از خلفا، با خوار شمردن آن و این‌که جولاهگی شغل پستی است درصدد نابودی آن برآمدند، چنان کردند که پارچه‌بافان در زمرهٔ نجیب‌ترین، با اعتبارترین و اصلی‌ترین شاغلان به‌حساب آمدند.

دروران سلاجقه را باید دوران شکوفایی دوبارهٔ هنر ایران دانست. از آن دوره حدود ۵۰ تکه پارچه باقی مانده‌است که اوج هنر در آنها دیده می‌شود. در این دوره پیچیده‌ترین و ظریف‌ترین نقشه‌ها بافته می‌شد. در این دوره بافت شطرنجی یک‌‌‌درمیان و دولا معمول‌تر بود و پارچه‌های دورو و اطلسی در کمال مهارت رایج بود^.

پروفسور پوپ در کتاب شاهکارهای هنر ایران به شناسایی نابسامانی‌ها و عقب‌ماندگی‌های سال‌های استیلای مغول بر ایران در زمینه نساجی می‌پردازد. او معتقد است : «استیلای مغول با آنکه نخست در سفال‌سازی و فلزکاری تاثیر مهمی نداشت، طراحی پارچه را به‌کلی تغییر داد. نقش‌هایی که از پیش از اسلام رواج داشت به‌کلی متروک شد. ترکیب‌ها و تصاویر همه از رواج افتادند. رنگ روشن و حتی سفید که برای زمینه‌های طرح‌ها انتخاب می‌شد تا طرحو شکل را برجسته‌تر جلوه دهد دیگر به‌کار نرفت و به‌جای آن رنگ‌های تند و تیره برای زمینه معمول شد. حتی روش کار هم تغییر کرد. سبک پارچه‌ها کم‌وبیش یکنواخت بود و اصل و منشاء طرح‌های این دوره غالبا نامعلوم است. هجوم سبک چینی و مغولی که سرشار از خشونت بود در پارچه‌بافی موثر افتاد. در دوره تیموری پارچه‌بافان را از شهرهای مختلف جمع‌آوری، و به سمرقند اعزام کردند تا در آنجا مشغول کار گردند. بدیهی است آنچه در قالب دستور و سلیقه تیموریان به‌وجود آمد نمی‌توانست گامی به‌سوی پیشرفت باشد.»

به حقیقت باید گفت دوران صفویان، اوج شکوه و بلندی هنر و تمدن ایرانیان بوده‌است که پس از اسلام مانند آن دیده و شنیده نشده‌است. آنان دوباره نام ایران را در اندیشه‌ها زنده کردند. بر اثر حمایت بی‌دریغ شاهان صفوی از هنرمندان توفیق عظیمی در پارچه‌بافی به‌دست آمد. به‌راحتی می‌توان پذیرفت که هنرمندان این دوره خاصه در زمان شاه عباس کبیر بافته شده است در تمام تاریخ هنر نساجی جهان همتا ندارد.

با سقوط صفویان به دست افغانها، چراغ هنر ایران هم رو به خاموشی گرایید. افشاریه و زندیه و قاجاریان هم هیچ کاری برای نجات آن انجام ندادند. اگر دوره قاجاریه را یکی از بدترین و دردآورترین دوران در طول تاریخ ایران در زمینه صنعت نساجی و بافندگی پارچه‌های دستی و سنتی بدانیم، بجاست. از طرفی دوره قاجار مصادف است با نهضت همه جانبه کارخانه‌های پارچه‌بافی اروپا، همچنین پارچه‌های روسی که افراد سودجو با رضایت شاهان وقت بی‌رویه و ارزان وارد کشور می‌کردند و مانع برابری تولید کارگاه‌های دستی و سنتی با کارگاه‌های ماشینی می‌شد. صنعتگران و هنرمندان هم که نه حمایتی می‌شدند و نه بازاری برای فروش دست از کار کشیدند واین هنر چندین هزار ساله را به‌دست فراموشی سپردند.

com.حریر.www